ניו־יאָרק איז אַ שטאָט פֿון קאָנטראַסטן. אַ גע װ יסן שבת, דעם 20סטן יוני, איז אין ברוקלינער ראַיאָן פֿון קאָני־אײַלענד _{פֿאָרגעקומען} דער יערלעכער „פּאַראַד פֿון וואַסער־מיידלעך ‟. לויט דער צײַטונג „דיילי־ניוז ‟ האָבן זיך אין דער דאָזיקער אונטערנעמונג באַטייליקט, נישט געקוקט אויפֿן שלעכטן רעגנדיקן וועטער, עטלעכע טויזנט נפֿשות, על־פּי־רובֿ אָפּגעדעקטע פֿרויען, אַזוי ווי די לעגענדאַרע ים־באַשעפֿענישן. ס׳איז כּדאַי צו באַמערקן, אַז פֿאַר אַזאַ אונטערנעמונג איז דער רעגן נישט דער גרעסטער נסיון. דער יערלעכער קאַרנאַוואַל איז אַ זעלטענער פֿאַל, ווען די פּאָליציי פֿאַרקוקט די פֿרויען, וואָס גייען בפֿרהסיא נאַקעט, בלויז באַפֿאַרבט אין „אָקעאַנישע ‟ קאָלירן.

אַז דאָ גייט אַ רייד וועגן די געוויינטלעכע מענטשלעכע נקבֿות, וואָס האָבן בלויז אַנטבלויזט זייער גוף און צוגעטשעפּעט אַ פֿיש־עק, קאָן מען אַזאַ טענה פֿאַרשטיין. ס׳איז כּדאַי זיך אָבער צו דערמאָנען, אַז די עכטע וואַסער־מיידלעך פֿון וועלט־לעגענדעס זענען גראָד יאָ גאַנץ היימישע באַשעפֿענישן, וואָס טרעפֿן זיך אין די קלאַסישע ספֿרים הקדושים, ווי אויך אויף אַלטע ייִדישע מצבֿות און אויף די וואַנט־געמעלן אין די אַמאָליקע שילן. אויף די זײַטן פֿון קינסטלעריש באַצירטע פּורים־מגילות, אין די אַלטע כּתובות און אויף די שער־בלעטער פֿון געוויסע ספֿרים, באַווײַזן זיי זיך צומאָל אין אַ גאַנץ קלאַסישן האַלב־נאַקעטן אויסזען, פּאַסיק פֿאַרן הײַנטיקן פּאַראַד אין קאָני־אײַלענד.

די חז״ל דערקלערן אינעם מדרש „ספֿרי ‟, אַז אַ „סילונית ‟, אַ מין ים־רוסאַלקע, פֿאַרשפּרייט נישט קיין טומאת־מת אין אַ געצעלט, ווען זי שטאַרבט. דער ראבֿ״ד, אַ קלאַסישער פּראָוואַנסאַלער מפֿרש פֿונעם 12טן יאָרהונדערט, איז מסביר, אַז אויף פֿראַנצויזיש ווערט אַזאַ באַשעפֿעניש, וואָס זעט פֿון אונטן אויס ווי אַ פֿיש, און פֿון אויבן ווי אַ פֿרוי, וואָס קען זינגען, אָנגערופֿן אַ סירענע. הגם זי ווערט באַטראַכט ווי אַ מין מענטש, זענען די הלכות פֿון טומאת־מת נישט חל אויף איר. די חבֿרא־קדישא דאַרף זיך נישט מטריח זײַן צו ברענגען אַזאַ באַשעפֿעניש צו אַ געהעריקער קבֿורה, אויב מע טרעפֿט זי, נעבעך, טויט אויף דער ברוקלינער פּלאַזשע.

רש״י, אַן אַנדער קלאַסישער פֿראַנצויזישער ראשון, האָט אויך געגלייבט, אַז אַזעלכע בריות עקזיסטירן.

אין דער מאָדערנער תּקופֿה, האָט דער באַרימטער ליטווישער פּוסק הרבֿ יחיאל־מיכל הלוי עפּשטיין, געפּסקנט אין זײַן באַקאַנט הלכה־ווערק „ערוך השולחן ‟, אַז אַ רוסאַלקע איז נישט כּשר. אין מײַן פֿאָריקן אַרטיקל האָב איך דערציילט וועגן געוויסע מינים פֿיש, וואָס קאָנען אַרויסקריכן פֿונעם ים און זיך באַגיין גענוג לאַנג אָן וואַסער. עס קאָן זײַן, אַז דער „ערוך השולחן ‟ וואָלט זיי אויך געאַסרט, ווײַל אַ יבשה־באַשעפֿעניש קאָן נישט זײַן, לויט זײַן דעפֿיניציע, „אַן עכטער כּשרער פֿיש ‟.

אַזוי צי אַזוי, וואָלט עס געווען אַ מאָדנער אַקט פֿון אַכזריות, ווען עמעצער וואָלט אויפֿגעגעסן אַ חיה, וואָס זעט אויס ווי אַ האַלבער מענטש און איז מסוגל צו זינגען לידער. ס׳קאָן זײַן, אַז אַ רוסאַלקע פֿאַרדינט נישט קיין לוויה, אָבער פֿאָרט איז עס, ווי עס האַלטן אַ טייל ראשונים, אַ מענטשלעך קינד - אַ רעזולטאַט פֿון סעקסועלע באַציִונגען צווישן אַ מענטש און אַ פֿיש. דערצו, האַלט רש״י, אַז די מיצוות בין אָדם־לחבֿרו זענען אין אַזאַ פֿאַל רעלעוואַנט; אַ רוסאַלקע איז אַ ים־פֿרוי, וואָס מע דאַרף באַהאַנדלען ווי אַ מענטש און ממילא טאָר מען נישט הרגענען.

דער חיד״אָ, רבי חיים־יוסף־דוד אַזולאַי, אַ באַרימטער ספֿרדישער פּוסק און מקובל, חזרט איבער די באַקאַנטע לעגענדע, לויט וועלכער די סירענעס וווינען אין די פֿעלדזן און מסוכּנע מקומות אינעם ים, און קאָנען אַרײַנברענגען די מענטשן מיט זייערע שיינע קולות אין אַ טיפֿן שלאָף; דערנאָך, קריכן די סירענעס אַרויף אויף דער שיף און עסן אויף די פּאַסאַזשירן. עס באַקומט זיך, לויט אַזאַ ווערסיע, אַז צי זיי זענען אַליין כּשר, צי נישט, פּאָסמאַקעווען זיך די וואַסער־פֿרויען מיטן מענטשלעכן פֿלייש.

אין אַ סך קולטורן ווערט אַ וואַסער־מיידל, אַ רוסאַלקע, ווי מע רופֿט זי אָן אין רוסלאַנד און אינעם פֿאָלקלאָר פֿון רײַסישע און ליטווישע ייִדן, צי אַ סירענע - מער־ווייניקער, די זעלביקע באַשעפֿעניש - טאַקע באַטראַכט ווי גאָר אַ סכּנותדיקע און פֿאָרט אַ ראָמאַנטישע באַשעפֿעניש, וואָס סימבאָליזירט די סתּירותדיקע און קאָמפּליצירטע נאַטור פֿון רעאַלע מענטשלעכע באַציִונגען. אַ טייל קלאַסישע מפֿרשים, אַרײַנגערעכנט רש״י און רד״ק, מיינען, אַז דעם אוראַלטן אָפּגאָט דגון, וועלכן די פּלשתּים האָבן געדינט, האָט מען געשילדערט ווי אַ ים־מענטש, אַ מענערלעכן וואַריאַנט פֿון אַ סירענע. אין אַ טייל וועלט־לעגענדעס פֿיגורירן טאַקע, גאַנץ עגאַליטאַריש, ווײַבלעכע און מענערלעכע מינים כּמו־מענטשן, וואָס לעבן אינעם ים. די געשטאַלט פֿון ים־פֿרויען בלײַבט אָבער אַ סך פּאָפּולערער - פֿון אינדיע און כינע, ביז אַפֿריקע און דרום־אַמעריקע - מסתּמא, צוליב עראָטישע און עסטעטישע סיבות.

· אין מיזרח־אייראָפּע איז פֿאַראַן אַ באַזונדערס רײַכע פֿאָלקלאָרישע טראַדיציע וועגן די רוסאַלקעס. לויט די אוקראַיִנישע און ווײַסרוסישע פֿאָלק־לעגענדעס, ווען די מיצרים האָבן זיך געלאָזט אינעם צעשפּאָלטענעם ים נאָך די אַנטלאָפֿענע ייִדישע שקלאַפֿן, האָט דער אייבערשטער זיי פֿאַרוואַנדלט אין וואַסער־באַשעפֿענישן. לויט דער רוסישער מיטאָלאָגישע טראַדיציע, איז בײַ די ים־פֿרויען פֿאַראַן אַן אייגענער מלך, וועלכער לעבט טיף אינעם ים, אויף עפּעס אַ מיסטעריעזן אינדזל, אָדער אין דער גאַנץ קאָנקרעטער אָזערע אילמען, לעבן דער פֿאַרצײַטישער הויפּשטאָט נאָווגאָראָד. די מענטשן טרעפֿן זיך אָבער, געוויינטלעך, בלויז מיט זײַנע שפּילעוודיקע דינסט־מיידלעך.

אין אוקראַיִנע און רײַסן זענען געווען פֿאַרשפּרייט אומצאָליקע סגולות און ריטואַלן, וואָס האָבן צו טאָן מיט רוסאַלקעס. במשך פֿון אַ געוויסן פּעריאָד, לויטן פּראַוואָסלאַוונע־קריסטלעכן לוח, האָט מען געפּראַוועט אַ גאַנצע וואָך אַ רוסאַלקעס־פֿעסטיוואַל. אין אַ טייל ערטער היט מען נאָך אַלץ אָפּ אָדער מע שטרעבט אויפֿצולעבן די דאָזיקע טראַדיציעס. די סלאַווישע רוסאַלקעס ווײַזט נישט אַרויס קיין מוזיקאַלישע טאַלאַנטן, אָבער זענען אויך גאַנץ סכּנותדיק, ווײַל זיי קאָנען פֿאַרקיצלען אַ פֿאַרבלאָנדזשעטן מענטש אויף טויט אָדער אַראָפּשלעפּן אים אין וואַסער אַרײַן. באַזונדערס אַקטיוו זענען זיי אינעם זעלבן סעזאָן, ווען אין קאָני־אײַלענד פּראַוועט מען דעם יערלעכן ים־פּאַראַד.

הגם די דאָזיקע סלאַווישע מיטאָלאָגיע שטאַמט פֿון בפֿירוש פּאַגאַנישע אוראַלטע צײַטן, זענען די דאָזיקע לעגענדעס געווען פֿאַרשפּרייט אין די ייִדישע שטעטלעך, בפֿרט צווישן די ליטווישע ייִדן, און האָבן זיך אָפּגערופֿן אין אונדזער ליטעראַטור. אין מענדעלע מוכר־ספֿרימס „קליאַטשע ‟ ווערט געצייכנט אַ פֿאַנטאַסמאַגאָרישע סצענע מיט רוחים, כּלערליי מכשפֿים, „אין איינעם מיט רוסאַלקעס ‟. אַסיע, די העלדין פֿון יעקבֿ גאָרדינס דראַמע „די יתומה ‟, דערציילט, ווי די וואַסער־באַשעפֿענישן זענען צו איר געקראָכן מיט גרינע הענט.

להיפּוך צום רוסישן און ייִדישן פֿאָלקלאָר, וואָס אַסאָציִיִרט די וואַסער־מיידלעך מיט די בייזע רוחות, סימבאָליזירן די פֿיש־לייבן אויף די אַלטע מצבֿות און די וואַנט־געמעלן פֿון אַמאָליקע הילצערנע שילן דווקא הייליקע ענינים - די נשמות פֿון צדיקים אויף יענער וועלט און די סעודת־לוויתן. ס׳איז אָבער קלאָר, אַז די דאָזיקע גאַנץ צניעותדיקע בריות מיט לייבישע קעפּ זענען פֿאַרבונדן מיט דער זעלבער מיטאָלאָגישער טראַדיציע.

אַ טייל אַלטע ספֿרים, בפֿרט די איטאַליענישע אויסגאַבעס פֿון דער רענעסאַנס־תּקופֿה, זענען באַצירט מיט האַלב־נאַקעטע סירענעס. אין פֿאַרגלײַך מיט די סלאַווישע רוסאַלקעס, טיף פֿאַרבונדן מיט די אָרטיקע מיטאָלאָגישע גלייבענישן, פֿירט זי בלויז אַ ריין־דעקאָראַטיווע פֿונקציע. די זעלבע בריות־משונות מיט פֿיש־עקן טרעפֿן זיך כּסדר אין דער אייראָפּעיִשער אַרכיטעקטור פֿון קונסט פֿון יענער תּקופֿה. ווען אַ היסטאָריקער וואָלט זיך ערנסט פֿאַרנומען מיט דער דאָזיקער טעמע, וואָלט מען געקאָנט זאַמלען אַ גאַנצן „פּאַראַד ‟ פֿון ייִדישע רוסאַלקעס און סירענעס. 2