מיכאל פֿעלזענבאַום / אויפֿן הימל אַ יריד. קאָמעדיעס און דראַמעס.
אייגנטלעך - רעלאַטיוו אַלטע און אויך פֿולשטענדיק נײַע קאָמעדיעס, וואָס זײַנען נײַע אָדער באַנײַטע וואַריאַנטן פֿון די אַנדערע פֿריִערדיקע. דאָס זעען מיר פֿון דער רשימה פֿון די זיבן רעדאַקטאָרן, פֿון וועלכע דרײַ געפֿינען זיך שוין אויפן עולם האמת.
אין דעם בוך גייען אַרײַן זיבן קאָמעדיע-דראַמעס: אויפֿן הימל אַ יריד, תחית המתים אין מיטן דער וואָך, מערת המכפּלה, אַ גוטן תּמיד, ר' יצחק לייבוש, איינצל־קאַמער; אַ שׂימחה אין שטעטל און רחמנא לבא באי. אין דער ביבליאָגראַפֿיע און ווערטער־טײַטש וואָס בײַם סוף פֿון דעם בוך ווערט אָנגעוויזן, אַז "אויפֿן הימל אַ יריד", למשל, איז דער פֿערטער וואַריאַנט פֿון דער פּיעסע "אַ ביטערע קאָמעדיע" רעדאַגירט פֿון איטשע גאָלדבערג ז"ל, געדרוקט אין יאָר 1992 אין זשורנאַל "ייִדישע קולטור". 435
ז, ווײכער אײַנבינד, הילע און צייכענונגען: מאַרק קאַנאָוויטש. פֿ"ג מנורה, געדרוקט אין ישׂראל 2015.

מיכאל פֿעלזענבאַום / אַ שאָטן בײַם פֿענצטער. נאָוועלעס און פּיעסעס.

אַזוי ווי אין די מערסטע פֿון פֿעלזענבאַומס סאַטירישע שאַפֿונגען איז אויך אין דעם בוך שווער אונטערצושײדן צווישן זיי און זײַנע דראַמעס און קאָמעדיעס, וואָס די ערשטע פֿון זיי, איינע פֿון די 11 נאָוועלעס און פּיעסעס, איז געבויט אויף אַ ווירטועלער באַגעגעניש צווישן איציק מאַנגער און וועלוול זבאַרזשער בײַ אַ טישל אין אַ ווירטועלער קרעטשמע צווישן יאַס און פּאַריז אין תּשע"ב. דאַקעגן די קורצע נאָוועלעס און פּיעסעס ענדיקן זיך גראָד אין אַ נאָסטאַלגישן טאָן. סײַ אין דראַמאַטיש-סאַטירישן און סײַ אינעם נאָסטאַלגיש-דערצײלערישן זשאַנער דערשײַנט דער מחבר ווי אַ פֿיל-זשאַנערדיקער שרײַבער אין בעסטן זין פֿון דעם באַגריף.
174 ז"ז, ווײכער אײַנבינד, מיט אַ קורצער ביביליאָגראַפֿיע. געשטיצט פֿון דער נאַציאָנאַלער אינסטאַנץ פֿאַר ייִדישער קולטור און בית שלום-עליכם. ת"א, תּשע"ו 2015.

אברהם נוברשטרן : כאן גר העם היהודי- ספרות יידיש בארצות הברית

נישט ווײניק ליטעראַרישע ווערק, אין ייִדיש און אין ענגליש, אַ סך ווינציקער אין העברעיִש, שילדערן דעם אויפֿקום און די אַנטוויקלונג פֿון דעם ברויזנדיקן ייִדישן פֿאָלקס-צענטער אין אַמעריקע, אָנהייבנדיק פֿון דער מאַסן-איבערוואַנדערונג פֿונעם מיזרח-אײראָפּעיִשן ייִדנטום אין די 1880-קער יאָרן. אָבער קיין איינס פֿון די אַלע שרײַבערישע ווערק ברענגט נישט אַרויס די דראַמע פֿון אָט דעם אויפֿקום און אויסוווּקס מיט אַזאַ דראַמאַטישער שפּאַנונג, ווי דאָס נאָרוואָס דערשינענע העברעיִש אַקאַדעמיש בוך פֿון פּראָפֿ' אַבֿרהם נאָווערשטערן " כאן גר העם היהודי": - דאָ וווינט דאָס ייִדישע פֿאָלק.

דער מחבר פֿון דעם בוך דערגרייכט דאָס ווי אַ פֿאָרשער פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור אין די ראַמען פֿון זײַן אומפֿאַנגברייטן און טיף אַרײַנדרינגלעכן אַנאַליז פֿון די ליטעראַרישע ווערק און זייערע שאַפֿערס, די זיך בײַטנדיקע שטראָמען און די קאָנפֿליקטן און זייער סאָציאַלן הינטערגרונט אויפֿן פֿאָן פֿון די פֿאַרשידענע תּקופֿות און אויפֿקומענדיקע און פֿאַרשווינדנדיקע דורות, די השפּעות פֿון דרויסן און פֿון אינווײניק, פֿון דער "אַלטער הײם" און דער "נײַער וועלט" אאַז"וו. בקיצור - אַ באַלערנדיק בוך, און כאָטש ווי אַן אַקאַדעמישער אַנאַליז, לייענט זיך עס ווי אַ שפּאַנענדיקער ראָמאַן, אַן עפּאָפּייע פֿון זיך בײַטנדיקע דורות אויפֿן פֿאָן פֿון אַ ביז גאָר דראַמאַטישער עפּאָכע אין דער ייִדישער געשיכטע.

עס האָט אויך נישט געקאָנט אויסגעווײלט ווערן קיין בעסערער מאָטאָ פֿאַר דעם בוך, פֿאַר זײַן טעמאַטישן סך־הכּל, ווי די ציטירטע דריי לעצטע שורות פֿון אברהם סוצקעווערס פּאָעמע: דער רויטער האן:"וווּ ברענט בײַנאַכט? סע ברענט, איך קען זיך וועטן: די פּוסטקייט אין ניו-יאָרק - אָן ייִדישע פּאָעטן"...

עריכת לשון: אברהם בן-אמתי, 750 ז"ז, האַרטער אײַנבאַנד, אילוסטרירט מיט א בילד פֿון דעם אַמעריקאַנער קינסטלער רפאל סאָ יער : "א טאנץ-לעקציע", 1926. הוצאות ספרים ע"ש י"ל מאגנס, האוניברסיטה העברית, ירושלים..

ליובע וואַסערמאַן / בײַם ים און בײַם טײַך.לידער. ליובע וואַסערמאַן (1907 - 1975), פֿון די געצײלטע סאָוויעטישע פֿרויען דיכטערינס און איז באַצײכנט געוואָרן ווי די דיכטערין פֿון ביראָבידזשאַן, פֿאַר איר נאַיִווער טרײַשאַפֿט צום קאָמוניזם איז זי אָבער געוואָרן דורך אים שווער באַשטראָפֿט. זי האָט געטרײַ געדינט דעם באָלשעוויקישן רעזשים הגם אים פּײַנלעך איבערגעלעבט און איז געשטאָרבן אין יאָר 1975 אין קעשענעוו.

געבוירן איז זי אין שטעטל סלאָוואַטיטש, שעדלעצער געגנט, פּוילן, און האָט איבערגעוואַנדערט אין 1925 קיין פּאַלעסטינע-ארץ ישׂראל. דאָ ווערט זי אַ מיטגליד אין דער קאָמוניסטישער פּאַרטײ און ווי אַזאַ ווערט זי אין 1931 דורך דער מאַנדאַטאָרישער מאַכט דעפּאָרטירט און זי קומט אָן קײן מאָסקווע, האָט חתונה מיטן בינע‾קינסטלער משה בענגעלסדאָרף און קומט דרײַ יאָר שפּעטער צוזאַמען מיט אים קיין ביראָבידזשאַן.

אין 1931 דעביוטירט זי מיט איר ערשטן לידער‾בוך "פֿאַרנאַכטן" אין תל‾אַבֿיבֿ. אין ביראָבידזשאַן דרוקט זי זיך אין דעם "ביראָבידזשאַנער שטערנ", אין וועלכן זי דינט אַ געוויסע צײַט ווי דער רעדאַקטאָר, ווי אויך אין די דאָרטיקע ליטעראַרישע אַלמאַנאַכן, אָבער אין 1949, מיטן אויסברוך פֿון די סטאַליניסטישע אַנטיסעמיטישע רדיפֿות ווערט זי צוזאַמען מיט די אַנדערע ייִדישע שרײַבער אַרעסטירט און שמאַכט אָפּ זיבן יאָר אין די סאָוויעטישע תּפֿיסות און לאַגערן און נאָך איר באַפֿרײַונג אין 1956 קערט זי זיך צוריק אַ שווער קראַנקע קיין ביראָבידזשאַן. נאָכן טויט פֿון איר מאַן אין 1972 באַזעצט זי זיך אין קעשענעוו בײַ איר זון, דעם מוזיקאָלאָג סערגאָ בענגעלסדאָרף וווּ זי לעבט אָפּ אירע לעצטע דרײַ יאָר. צו איר פֿערציקסטער יאָרצײַט האָט איר זון, וועלכער האָט אין די לעצטע יאָרן זיך באַזעצט אין ישׂראל און לעבט אין נהריה, אַרויסגעגעבן די איצטיקע לידער-זאַמלונג "בײַם ים און בײַם טײַך " אין וועלכן עס שפּיגלען זיך אָפּ קינסטלעריש "די פֿאַרשײדענע עפּאָכעס פֿון איר לעבן".
94 ז"ז, ווײכער אײַנבינד, אַרויסגעגעבן מיט דער הילף פֿון דער נאַצ. אינסטאַנץ פֿאַר ייִדישער קולטור. ה. לײוויק-פֿאַרלאַג ת"א.

יחיאל שיינטוך: טקסטים מספרות יידיש לביצוע תאטרלי - טעקסטן פֿון ייִדישער ליטעראַטור פֿאַר דער טעאַטער-בינע
צווײ-שפּראַכיקע אויסגאַבע: מקור אַנטקעגן דער איבערזעצונג אויף העברעיִש
מאָנאָלאָגן, דיאַלאָגן, דראַמע / איבערזעצונג:רותי זקוביץ (ברזין).אילוסטראַציעס און קאַריקאַטורן: דייוויד האָל. בהוצאת מפעל דב סדן שליד הקתדרה ליידיש ע"ש יוסף ואידה ברמן, והמכון למדעי היהדות ע"ש מנדל, האוניברסיטה העברית ירושלים 2015. פֿראַגמענטן און טעקסטן פֿון ח"נ ביאַליק, דער טונקעלער, אַהרן צײטלין, מרדכי שטריגלער א"א. ערשטער באַנד, 315 זײַטן.

Yechiel Szeintuch: Between Destruction and Reconstruction- Volume 1: The Correspondence between M. Strigler and H. Leivick 1945-1952, the Dov Sadan Publishing Project, the Hebrew University of Jerusalem, 372 pp .
The book publishes correspondence between the Buchenwald survivor Mordechai Strigler and the poet H. Leivick - two eminent Yiddish writers of the 20^th century. The Yiddish letters, deciphered from the original manuscripts, are published here for the first time his holocaust writings. M. Strigler survived 12 Nazi concentration camps .
Immediately after World War II he became one of the significant Yiddish writers in the 20th century. His correspondence with H. Leyvick During
1945-1952 delineates, from a historical and cultural perspective, the world of Yiddish Literature during the first 7 years after the war, a period scarcely studied until today . The book contains two indexes: an index of topics and an index of names .
For orders: dovsadaninst@mail.huji.ac.il

ישׂראל רודניצקי / אילו החלה מלחמת העולם יום אחד מאוחר יותר. דו-לשוני: עברית - ייִדיש: ווען די וועלט-מלחמה הײבט זיך אָן אַ טאָג שפּעטער. תרגם לעברית: יהודה גור-אריה.

"דאָס בינטל זכרונות” - שרײַבט דער מחבר אין זײַן ווידמונג פֿאַר זײַנע אײניקלעך - "איז אַ געוועב פֿון אויטאָביאָגראַפֿישע דערצײלונגען אויפֿן פֿאָן פֿון דער צווײטער וועלט-מלחמה, אויטענטישע, "נישט אויסגעטראַכטע, נישט פֿאַרבעסערט און נישט פֿאַרשענערט", אָבער אײַנגעוויקלט אין דערציילערישן לשון". ער נעמט זיך נישט אונטער, שרײַבט ער אין זײַן "וואָרט צום סוף", צו דערצײלן די געשיכטע פֿון ייִדישן חורבן, נאָר "ווי אַזוי די מלחמה האָט זיך אַרײַנגעמישט און צעשטערט זײַן פֿאַרטראַכטן סדר-היום" אאַז"וו.

פֿון אָט די פּערזענלעכע עפּיזאָדן איז אָבער געבויט די אכזריותדיק שוואַרצע מאָזאַיק פֿון דער ייִדישער חורבן- געשיכטע, און דאָס באַקליידן די עפּיזאָדן אין ליטעראַרישן מלבוש פֿאַרשטאַרקט און דרינגט אַרײַן אַלץ טיפֿער אינעם פערזענלעכן און קאָלעקטיוון באַוווּסטזײַן פֿון אָט דער חיה'שער דערשײַנונג אין דער מענטשלעכער געשיכטע.

האַרטער אײַנבינד. הילע אילוסטרירט מיט אַ בילד פֿון דעם קינסטלער משה ראָזענטאַליס. ז"ז 372

דאָס בוך עפֿנט זיך מיט אַ מאַפּע פֿון די געטאָס און פּאַרטיזאַנער-פּונקטן אויף דער מערבדיקער גרענעץ פֿון ראַטן"פֿאַרבאַנד אין 1941-1944. הוצאת גוונדה. תל-אביב תשע"ה - 2015.

אברהם סוצקעווער / חרוזים שחורים. תרגום: בני מר.(עברית)

פאקטיש האט דאס בוך צוויי מחברים: אברהם סוצקעווער און בני מר. דער טאלאנטפולער איבערזעצער בני מר האט מיט דער הילף פון סוצקעווערס סיסטעמאטיש אויפגעזאמלטער דיכטונג און פראזע, זיינע ארויסזאגונגען, בריוו און עסייען, פראגמענטן פון רעדעס און רעפעראטן און שמועסן, אויפגעבויט די גייסטיקע געשטאלט פון דעם גרויסן דיכטער אין איר גאנצן אינטעלעקטועלן מהות און אים פארגעשטעלט פאר די לייענער אין זיין ווירטועלער ביאגראפיע ווי אן אייגנהענטיקע אויטאביאגראפיע, ווי דער דיכטער אליין וואלט זי געשריבן.

אזוי ארום אנטפלעקט זיך בני מר ווי דער מיטמחבר פון דער מייסטערהאפט "צוגעטראכטער אויטאביאגראפיע", ווי ער פרעזענטירט זיך אין דעם אונטערקעפל פון דעם העכסט אינטערעסאנטן בוך "שווארצע קרעלן". בני מר איז דער גרינדער און ביז מיט צוויי יאר צוריק דער רעדאקטאר פון דער העברעישער צייטשריפט "דווקא" געווידמעט יידיש - דער שפראך, קולטור און ליטעראטור, און היינט רעדאקטאר פון "ספרים", די העברעישע וועכנטלעכע ביכער-ביילאגע פון "הארץ".
217 זייטן, ווייכער איינבינד. הוצאת הקיבוץ המאוחד. 2015

Efrat Gal-Ed,/ Niemandssprache Itzik Manger - ein europäisher Dichter

אַ ברייט און אַלזײַטיק אַרומנעnענדיק צוויישפּראַכיקע דײַטשיש-ייִדישע ביאָמאָנאָגראַפֿיע פון איציק מאַנגערן דעם "נע-ונדניק מיט דער פּען", ווי עס האָט אים טרעפלעך באַטיטלט מיכאל קרוטיקאָװ אין "פֿאָרװערטס". אַ פֿולע ביאָגראַפֿיע פֿון זײַן לעבנסוועג געפֿלאָכטן מיט אַ גרינטלעכער און פּרטימדיקער אָפּשאַצונג פֿון זײַן לעבנס-ווערק. די צװײ שפּראַכן איינגעשטעלט אזוי ווי אין אויסלייג פֿון יהואשס ייִדישער תּנ"ך-איבערזעצונג, די ייִדישע טעקסטן און מאנגערס לידער װערן געבראַכט לרוב אי אין ייִדישער און אי אין דער לאַטיינישער טראַנסקריפּציע.

פּראָפֿ' אפרת גל אד, אַ געבוירענע אין טבריה, און הײַנט פּראָפֿעסאָר אין אינסטיטוט. פֿאַר ייִדישער קולטור-געשיכטע, שפּראַך און ליטעראַטור ביים הײַנריך הײַנע-אוניווערסיטעט אין דיסעלדאָרף, האָט אין אָט דער ערשטער ערנסטער ביאָגראַפֿיע פֿון איציק מאַנגערן אויפגעשטעלט אַ לעבעדיקן פּאָרטרעט פֿון דעם גרויסן ייִדישן אייראָפּעיִשן דיכטער.

880 ז"ז, האַרטער פּראַכטבאַנד באהילט און אילוסטרירט מיט פֿאָטאָגראַפֿישע בילדער און מיט אַ רײַכער דאָקומענטאַציע. 2016 Verlag im Suhrkamp Verlag J

_ וועלוול טשערנין/ אַרבע-כּנפֿות,לידער. רעדאַקטור און קאָרעקטור - דב בער קערלער. אַרויסגעגעבן מיט דער הילף פֿון דער נאַציאָנאַלער אינסטאַנץ פֿאַר ייִדישער קולטור. צייכענונגען און הילע - משה הימיין. ווײכער אײַנבינד. 197 זײַטן. ה.לייוויק-פֿאַרלאַג, ת"א / תּשע"ו - 2015.

צוזאַמען מיטן פּרעזענטירן דאָס נײַ־דערשינענע לידער-בוך איז דעם דיכטער געוואָרן צוגעטיילט די רובינליכט-פּרעמיע פֿון דעם פֿאַראיין פֿון ייִדישע שרײַבער און זשורנאַליסטן אין ישׂראל פֿאַרן יאָר 2015.

משה דוד חייט / די פֿונקען פֿון פֿײַער(דערציילונגען, עסייען, זכרונות און פֿאָלקלאָר (. שוין דאָס 12טע בוך וואָס דער מחבר האָט אַרויסגעגעבן אין די לעצטע 20 יאָר זינט ער האָט זיך באַזעצט אין ישׂראל, פֿון זיי 8 אויף ייִדיש. אָבער, ווי ער זאָגט עדות וועגן זיך אין זײַן נאָכוואָרט, האָט ער אַ רײַכע שרײַבערישע פֿאַרגאַנגענהייט אין די 91 יאָר פֿון זײַן לעבן, אין וועלכע ער שרײַבט זכרונות און געדאַנקען און אַלץ וואָס א ביכל קען אַרויפֿנעמען אויף זײַנע 156 זײַטלעך.

געבוירן אין 1925 אין ראַסיין, ליטע, געלערנט צוו"אַנד אין דער טעלזער ישיבֿה. אונטער דער סאָוויעטישער אָקופּאַציע - אין דער ראַסיינער גימנאַזיע. אין 1941 איז ער מיט זיין גאַנצער משפּחה פֿאַרשיקט געוואָרן קיין צפֿון-אוראל; אין 1950 פֿאַרמישפּט געוואָרן אויף טורמע, לאַגער און פֿאַרשיקונג,און איז געוואָרן רעהאַביליטירט אין 1956, דאַן זיך באַזעצט אין האָמעל, אין ווײַסרוסלאַנד, וווּ ער פֿאַרענדיקט זײַן העכערע בילדונג אַלס בוי-אינזשיניער - ווי ער דערציילט אויף דער רוקן-הילע פֿון זײַן ביכל.

אין יאָר 1990 באַזעצט ער זיך אין ישׂראל, וווּ ער שיידט זיך מער נישט פֿון זײַן שרײַבערישער פּען, שרײַבנדיק פֿון אַלץ און פֿון אַלעמען און אין פֿאַרשײדענע זשאַנערס - דערציילונגען און געשיכטע, לידער און עסייען, מיניאַטורן און הומאָרעסקעס, פֿאָלקלאָר - אַפֿילו אַ וויסנשאַפֿטלעכער אַרטיקל איז אײַנגעשלאָסן אין דעם נאָר וואָס דערשינענעם ביכל "די פֿונקען פֿון פֿײַיער".

155 ז"ז, ווייכער אײַנבינד, אַרויסגעגעבן מיט דער הילף פֿון דער נאַצ. אינסטאַנץ פֿאַר ייִדישער קולטור. רעדאַקטאָר: דניאל גלאי. פֿאַרלאַג ה. לייוויק ירושלים -תל-אביב תשע"ה 2014.